Somatizasyon bozukluğu , doktorun yaptığı fiziksel muayene ve laboratuvar incelemeleri (kan tahlilleri, filimler, bilgisayarlı tomografiler,ultrasonlar…) ile yeterince açıklanamayan çok sayıda bedensel belirtilerin bulunmasıyla karakterize bir hastalıktır.
Somatizasyon bozukluğu hastalığı olan insanlarda insanlarda; bedenlerinde çeşitli ağrılar, sızılar, uyuşmalar, karıncalanmalar, ateş basmaları olur. Çarpıntı olabilir. Boğazda tıkanma, boğulma hissi.Halsizlik,güçsüzlük,unutkanlık görülebilir.Bu şikayetlerden dolayı genellikle dahilliye uzmanlarına gidilir.Bir çok tahlil-tetkikler yaptırılır.Fakat bu şikayetlere sebep olacak bir şey saptanmaz. Çoğu kez de doktor doktor dolaşılır.Çünkü hasta,yakınmalarının sebebini anlayamamış ve derdine çare bulamamıştır.Tedavi olamamıştır.Oysa hastanın yakınmalarını açıklayacak organik bir laboratuvar bulgusu yoksa hastayı mutlaka psikiyatriste göndermek gerekmektedir.
Somatizasyon bozukluğu yaşam boyunca %0.5’le 2 arasında görülebilir.Kadınlarda erkeklerin 5-20 katı kadardır.Müzmin bir hastalıktır.Genellikle 30 yaşından önce başlar.yıllarca sürer. Belirgin sıkıntı,huzursuzluk oluşturur.Kişinin toplumsal ve mesleksel işlevinde bozulmalara neden olur.İşlerin ve görevlerin aksaması dolayısıyla diğer insanlarla olan ilişkilerde bozukluklar,sorunlar ortaya çıkar. 6 ila 9 ay gibi sürelerle var olan şikayetlerde artma ve yeni belirtiler baş göstermeye başlar.
Bazen de 9-12 ay süren ara dönemler olur.Bu dönemlerde şikayetlerde azalma olur.
Streslerle karşılaşılması halinde somatik belirtiler alevlenir.Hastalar aşırı tıbbi yardım arayışı içine girerler.
Bu kişilerin bütün bir yaşamları boyunca hasta olduklarına ilişkin bir inanç taşırlar.Yaşamları boyunca şikayetlerinin olmadığı bir yıllık bir dönem yok gibidir.Somotizasyon bozukluğu müzmin (kıronik), ancak dalgalanan bir bozukluktur.
Somatizasyon Bozukluğu Nedeni:
Nedeni tam olarak bilinmemektedir.Çeşitli teoriler ortaya atılmıştır.Duygu ve düşüncesini dışarıya yansıtamayan,insanlara hayır diyemeyen insanlarda daha çok görüldüğü söylenmektedir.Bir bakıma beden diliyle kişinin çevresi ile iletişim kurduğu,kendisini ifade etmek istediğine inanılmaktadır.
Somatizasyon bozukluğu hastalığına çoğu kere başka bir psikiyatrik hastalık da ilave olur.Sıklıkla depresyon ve bunaltı (anksiete) eşlik eder.Bazen intihar düşünülür.Sıkıntıyı gidermek için alkol veya uyuşturucuya başvurulabilir.
Amerikan Psikiyatri Birliği’nin DSM IV kitabında somatizasyon bozukluğu teşhisi konulabilmesi için aşağıdaki özelliklerin olması gerekir:
- A) Birkaç yıllık bir dönem içinde ortaya çıkan, tedavi arayışları ya da toplumsal, mesleki ya da işlevselliğin diğer alanlarında bozulma ile sonuçlanan ve 30 yaşından önce başlayan çok sayıda fizik yakınma öyküsünün olması.
- B) Aşağıdaki teşhis ölçütlerinden herbiri karşılanmış olmalıdır.Herhangi tek belirti-şikayet bu hastalığın gidişi sırasında herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir.
1-Dört ağrı belirtisi-şikayeti:En az 4 ayrı yer ya da işlevle ilişkili ağrı öyküsünün olması.(Örneğin; baş ağrısı, karın,sırt, eklemler, kollar-bacaklarda ağrılar, göğüste, makatta, adet döneminde, cinsel ilişki sırasında, idrar yaparken ağrı hissedilmesi.)
Önemli not:Bu ağrıları açıklayan bir tahlil-tetkik-muayene bulgusu olmamalıdır.Yani fiziksel-organik bir nedene bağlı olmamalıdır.
2-İki gastro intestinal (mide-bağırsak ) belirti-şikayet olmalı: (örneğin; bulantı, şişkinlik, gebelik dışında kusma, ishal ya da birçok yiyeceğin dokunuyor olması.)
3- Bir cinsel belirti-şikayet: Ağrı dışında, örneğin cinsel ilgisizlik, erkekte peniste sertleşmenin olmaması, erken boşalma, ya da boşalamama; kadınlarda organik nedeni olmayan adet düzensizlikleri, aşırı kanama, gebelik boyunca hep kusmanın olması.)
4- Bir yalancı nörolojik belirti: (örneğin, koordinasyon ya da denge kusuru , güçsüzlük, halsizlik, felce benzer bir tablo. Belli bir organda güç yitimi, yutma güçlüğü, boğazda düğümlenme duygusu, ses kısılması, idrar tutukluğu, bazen olmayan şeyleri görme veya işitme, dokunma ya da ağrı duyusunun yitimi, çift görme, körlük, sağırlık,katılmalar,unutmalar,bayılma dışında bilinç yitimi.)
Bütün bu belirti ve şikayetleri açıklayacak yeterli fiziksel-tıbbi durum olmamalıdır.Ayrıca kullanılan herhangi bir ilaç yan etkisine bağlı olmamalıdır.kötüye kullanılan herhangi bir madde olmamalıdır.
Bu belirtiler,şikayetler hastanın kontrolü dışındadır.Hastanın iradesinin dışında gelişmektedir.
Somatizasyon Bozukluğu Tedavisi:
Somatizasyon bozukluğu hastaları,tek bir psikiyatrist tarafından ayda bir mutlaka görülerek tedavi edilmelidir.Hastalığı bilmeyen diğer branştaki hekimler,farkında olmadan hastanın takıntılarını artırabilirler.Gereksiz yere bir çok tahlil-tetkik yenilenebilir.Bir sürü ekonomik sıkıntıya girilir.Bu bakımdan bu hastaların mutlaka psikiyatrik tedavi görmeleri gerekir.
Tedavide psikoterapi ve ilaç beraber kullanılmaktadır.Bu hastalığın doğası gereği verilen ilaçlara ve hekime karşı güvensizlik olabilir.Bunun için çok iyi bir hasta-hekim ilişkisi kurulmalıdır ki,tedavi iyi olsun.Ayrıca bu hastalara;”rol yapıyor,numara yapıyor” tarzında yaklaşımlar da son derece yanlıştır.Hasta çevresi ve bazı doktorlar sıklıkla bu suçlamada bulunurlar.
